ابراهیم خرازی، باستان‌شناس اداره‌کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی آذربایجان غربی در یادداشتی نوشت: پل از جمله گنجینه‌های هنری و معماری سرزمین کهن ایران، این زادگاه هنر و اندیشه و تمدن است که اسرار زیادی از تاریخ معماری و سازه و تمدن این مرزوبوم دارند، چرا که به دست معماران و مهندسانی بنا شده که با استفاده از ساده‌ترین و درعین حال عملکردی‌ترین روش‌ها معماری می‌کردند و هنرشان همواره باخلوص و اعتقاد همراه بوده است.

پل‌سازی از اولین هنرهای بشری است و به جرات می‌توان گفت که عمری برابر با پیدایش انسان دارد، شاید دستیابی به این سوال که فن پل‌سازی از چه زمانی آغاز شده مشکل باشد ولی بدون شک از همان هنگام که بشر توانست برای گذر از جوی‌ها و رودخانه‌ها، ابتدایی‌ترین راه یعنی استفاده از تنه درخت را برگزیند، کار پل‌سازی آغازشده است.

از آن دوره‌ای که انسان توانست آب را مهار و مسیر آن را مشخص سازد و از تنه درختان برای عبورومرور از رودخانه‌های کوچک از عرض رودخانه استفاده کند، این تدبیری هرچند ساده به مرور راهگشای بزرگ و اساسی انسان و مقدمه پل‌های بزرگ و عظیم را فراهم آورد وعلاوه بر اینکه سرزمین‌های متعددی را به هم نزدیک کرد، نقش اساسی در آبادانی زمین زراعی ایجاد کرده و دادوستد و تجارت بین ملت‌های دنیا را نیز آسان‌تر کرد.

بررسی‌ها نشان می‌دهد وجود راه‌های مواصلاتی رودخانه‌های متعدد در آذربایجان غربی و نیز شرایط خاص اقلیمی، داشتن مرزهای مشترک با چند کشور خارجی از جمله امپراطوری عثمانی در گذشته، وقوع جنگ‌های متعدد، وجود رودخانه‌های پرآب و دائمی، از طرفی صرفه اقتصادی به لحاظ حمل و نقل کالاها وعبورومرور مردم، احداث پل‌های ارتباطی را از گذشته در این استان مهم و حیاتی کرده و ما شاهد احداث پل‌های متعدد در ادوار مهم تاریخی در این استان هستیم.

با توجه به وجود رودخانه‌های مهم در آذربایجان غربی، پل‌های تاریخی متعددی من‌جمله پل باراندوزچای، قطورچای، پل ممیند نقده، پل سیاه ماکو، پل قلاتاسیان سردشت، پل خاتون خوی و ... در دوره‌های مختلف تاریخی بر روی رودخانه‌های مهم استان احداث شده که لزوم معرفی و الگوی معماری آنها سبب شد تا استفاده از تحقیقات میدانی و مطالعات کتاب‌خانه‌ای معرفی پل‌های استان را با نگاهی به تاریخچه، اهداف و دلایل پل‌سازی از گذشته با ذکر عناوینی از دوره‌های متعدد تاریخی به انجام برسانم و در این راستا کتاب «الگوهای معماری پل‌های تاریخی استان آذربایجان غربی» نیز توسط بنده نگارش شد که حاصل پژوهش و تحقیق در پل باراندوزچای ارومیه است.

در بررسی نوع معماری پل‌های آذربایجان غربی مشخص شد که انتخاب نوع محل به لحاظ مقاومت و پایداری در مقابل عوامل جوی آسیب‌رسان، اجرای پل‌ها به طور دقیق انجام شده و مشخص شده است، برخی از پل‌های استان همانند پل‌های قلاتاسیان درسردشت و قلعه‌جوق در ماکو دارای بستر مستحکم صخره‌ای هستند، براساس مطالعات انجام شده نوع معماری پل‌های شمال استان همچون پل‌های پنج‌چشمه و قره‌کورپو و قلعه‌جوق در ماکو تماما با سنگ‌های تراش‌دار و لاشه سنگ سیاه و سفید ساخته شده‌اند و از نظر پوشش‌های طاقی دارای طاق‌های رومی و حناغی هستند ولی پل‌های جنوب استان با مصالح و سنگ و با طاق‌های جناغی و دارای پشت‌بندهای نیم‌دایره‌ای با موج‌شکن‌های مثلثی هستند.

انتهای پیام/